Srčane aritmije – Uzroci, simptomi, lečenje
Srčane aritmije predstavljaju nepravilan srčani rad. Mogu se ispoljiti kao ubrzan rad srca (tahiaritmije), usporen rad (bradiaritmije) ili kao povremeno “peskakanje” (ekstrasistole). Ove tegobe su u većini slučajeva bezopasne ali ipak postoje slučajevi kad su one znak da se treba javiti lekaru.
Delimo ih prema mestu nastajanja na pretkomorske (koje su manje opasne) i komorske (koje ponekad mogu ugroziti život). Aritmije se najčešće javljaju u srednjoj životnoj dobi, a sa starenjem se povećava rizik od njihovog nastajanja. U mlađoj populaciji se češće javljanu takozvane paroksizmalne supraventrikularne aritmije koje nastaju u pretkomorama. Zdravo srce ima od 60 do 90 otkucaja u minuti.
Za to je zaslužan sinusni čvor koji se nalazi u desnoj pretkomori srca. Kod nekih stanja i bolesti dolazi do pojave srčanog bloka i tada električni impuls ne može da putuje normalnim putevima za njegovo prenošenje i tada on nastaje na drugom mestu.
Kada se javljaju aritmije
Uzroci aritmija mogu biti bolesti srca, bolesti drugih organa ili životne navike. Bolesti srca koje mogu dovesti do pojave aritmija su angina pectoris, infarkt miokarda, zapaljenske bolesti srca kao i srčane mane.
Ipak najčešći faktori koji dovode do pojave aritmija kod ljudi koji imaju strukturno zdravo srce su stres, odnosno ubrzan način života, loše životne navike(fizička neaktivnost, konzumiranje većih količina kofeina, nikotina, alkohola). Isto tako do ubrzanog srčanog rada mogu dovesti povišena telesna temperature, lekovi, poremećaj elektrolita, dijafragmalna kila kao i druge bolesti čiji prvi simptom može biti ubrzan ili nepravilan rad srca, a najčešće su to malokrvnost i bolesti štitne žlezde.
Najčešće aritmije koje se otkrivaju rutinskim pregledima jesu bezopasne ekstrasistole a u starijoj životnoj dobi atrijalna fibrilacija. Ona zahteva lečenje iz više razloga a jedan od najvažnijih jeste sprečanjanje ishemijskog moždanog udara (šloga).
Dijagnostika aritmije
Mogu se otkriti pregledom bolesnika (slušanjem sa stetoskopom) ili slikanjem EKG-a koji nam može pokazati i vrstu same aritmije. Nekada se aritmije javljaju samo povremeno. Tada se rade testovi za njihovo otkrivanje. Pored snimanja EKG-a u miru on se može snimati i u toku vežbanja na treadmil traci ili biciklu. Isto tako se sa 24/48/72-časovnim Holter monitoringom EKG-a mogu detektovati promene srčanog ritma tokom dužeg perioda i u mirovanju i u naporu, odnosno tokom svakodnevnih životnih aktivnosti bolesnika.
Postoje i aparati koji se ugrađuju pod kožu bolesnika (loop recorder) koji mogu duži vremenski period pratiti srčani rad. Lekar/kardiolog je taj koji predlaže ova a i druga dodatna dijagnostička ispitivanja ako proceni da za njima ima potrebe (ultrazvuk srca, elektrofiziološko ispitivanje, kateterizacija srca ili genetska ispitivanja kod nekih vrsta aritmija). Vrlo je važno napomenuti da kod mladih osoba koje se bave sportom treba uraditi preventivni kardiološki pregled u cilju ranog dijagnostikovanja eventualnih urođenih ili stečenih kardioloških bolesti.
Lečenje aritmije
Najveći broj aritmija ne zahteva lečenje. Kada je njihov uzrok prekomerno konzumiranje alkohola, cigareta, čajeva, energetskih pića ili stres tada je lek njihovo izbegavanje. U slučaju da su uzroci aritmija bolesti koje nisu srčanog porekla leče se te pridružene bolesti. Najveći broj aritmija se može lečiti lekovima protiv same aritmije kao i lekovima za sprečavanje zgrušanavnja krvi kod atrijalne fibrilacije.
Ponekad je kardioverzija (primena električne struje) način lečenja aritmija, naročito u hitnim stanjima. Postoje i automatski implatabilni defibrilatori koji prepoznaju i prekidaju smrtonosne poremećaje ritma. Takođe postoje i pejsmejkeri koji se ugrađuje u desnu pretkomoru i/ili komoru da bi stimulisali srčani rad ako prirodni pejsmejker to ne može ili ako sprovodni sistem ne funkcioniše. Kod aritmija koje se ne mogu kontrolisati na drugi način uništava se deo srčanog tkiva koji je odgovran za aritmiju a ta procedura se zove radiofrekventa ablacija.
Ono što je najvažnije jeste da se bolesnik treba javiti lekaru u slučaju da su tegobe u vidu nepravilnog/ubrzanog/ili usporenog srčanog rada udružene sa drugim simptomima: vrtogavicom, nesvesticom, krizom svesti, bolom u grudima, gubitkom daha, ili ako one traju duže od 30 minuta, kao i da su učestale i da ga sputavaju u normalnom svakodnevnom funkcionisanju.
dr Sanvila Stankov
specijalista interne medicine, kardiolog